شیمی دهم : عدد اتمی و عدد جرمی
در این مقاله دو مفهوم پایه ای در علم شیمی به نام عدد اتمی و عدد جرمی را به شما معرفی میکنیم.
همان طور که می دانید، یک اتم از سه ذره بنیادی به نام الکترون، پروتون و نوترون تشکیل شده است.
پروتون دارای بار مثبت و نوترون بدون بار است. این دو ذره در هسته اتم قرار می گیرند.
الکترون ها بار منفی دارند و به دور هسته در حال گردش اند.
عدد اتمی چیست؟
به تعداد پروتون های هسته اتم، عدد اتمی می گویند که آن را با حرف Z نشان می دهند.
نکته جالب توجه این است که در یک اتم خنثی، تعداد پروتون ها و الکترون ها برابر است. بنابراین می توان گفت که عدد اتمی معرف تعداد الکترون ها نیز می تواند باشد.
عدد اتمی را در سمت چپ و پایین نماد شیمیایی عناصر می نویسیم.
عدد جرمی چیست؟
به مجموع تعداد پروتون ها و نوترون های هسته، عدد جرمی می گویند که آن را با حرف A نشان می دهند و در سمت چپ و بالای نماد شیمیایی عناصر نوشته می شود.
با توجه به اینکه تعداد پروتون ها همان عدد اتمی تلقی می شود، می توان رابطه فوق را اینگونه نیز نوشت:
مثلا منیزیم عنصری با عدد اتمی ۱۲ و عدد جرمی ۲۶ است. از این رو می توان گفت تعداد پروتون و الکترون های این عنصر ۱۲ است و تعداد نوترون های آن ۱۴ است.
نکته ۱: به جز هیدروژن که در هسته خود تنها یک پروتون دارد، می توان گفت در هسته سایر اتم ها، تعداد نوترون برابر یا بیش از تعداد پروتون است.
نکته ۲: در یون ها می توان تعداد الکترون را از رابطه زیر به دست آورد:
مثلا یون ید، هالوژنی با یک بار منفی است. از این رو برای محاسبه تعداد الکترون های آن می توان از رابطه فوق استفاده کردو اینگونه نوشت:
۵۴=(۱-)-۵۳= تعداد الکترون یون ید